Lokacije koje obilazimo

1. Brankov most

Foto: Muzej istorije Jugoslavije

Širenje Beograda na levu obalu Save planirano je još između dva rata. Jedna od prvih akcija u tom pravcu bila je izgradnja mosta Kralja Aleksandra 1934. godine. Te godine Zemun je prvi put pripojen Beogradu. Na temeljima ovog mosta, miniranog u Drugom svetskom ratu, podignut je 1956. godine Most bratstva i jedinstva, popularno nazvan Brankov most po srpskom romantičaru, pesniku Branku Radičeviću. Godine 1979. most je dobio drugu traku koja nije sasvim slivena sa starom pa se ispod mosta i danas vidi nebo.

2. Staro Sajmište

Foto: Istorijski arhiv Beograda

Najdramatičnija tačka na levoj obali Save nesumnjivo je Staro sajmište. Godine 1937. u neposrednoj blizini mosta, otvoren je Beogradski sajam, simbol napretka i prosperiteta zemlje. U modernom sajamskom kompleksu neke od evropskih zemalja predstavljale su svoja privredna dostignuća sve do izbijanja Drugog svetskog rata 1941. godine. Ubrzo nakon početka rata, na ovom mestu, u Nemačkom logoru stradalao je oko 7000 Jevreja, a nakon 1942. u tzv. Prihvatnom logoru preko 10 000 ratnih zarobljenika – Hrvata, Muslimana, Grka, Albanaca, Jevreja, a najviše Srba. Po završetku rata ruševine i preostali paviljoni Sajmišta pretvoreni su u upravne objekte Omladinskih radnih brigada. Šezdesetih godina na sajmištu su bili umetnički ateljei, a danas stambeni, ugostiteljski, industrijski objekti.

3. CK

Foto: Muzej istorije Jugoslavije

U prvoj fazi izgradnje Novog Beograda raspisan je konkurs za idejno rešenje zgrade Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Objekat je trebalo da se nalazi na samoj obali Save, tačno naspram Kalemegdana i da ga nadvisi. Simbolički značaj sedišta Partije toliko je ozbiljno shvaćen da nijednom od konkursnih rešenja nije dodeljena prva nagrada. Tek 1960. godine usvojeno je rešenje arhitekte Mihajla Jankovića. Renovirano  nakon NATO bombardovanja 1999. godine i pretvoreno u poslovni centar, ono i danas stoji u neznatno izmenjenom obliku.

4. Spomenik

Spomen obeležje u čast dolaska Omladinskih brigada na levu obalu Save jedno je od „nevidljivih“ mesta koja čuvaju sećanje na izgradnju Novog Beograda. Originalna spomen ploča, otkrivena prilikom velike svečanosti na Ušću 1948. godine, danas se nalazi u IX Beogradskoj gimnaziji. Postojeći mermerni blok sa istim natpisom postavljen je 1988. godine na Ušću, nadomak Parka prijateljstva.

Foto: Marija Konjikušić

5. SIV

Foto: Muzej istorije Jugoslavije

Nova adresa jugoslovenskog državnog vrha – zgrada Predsedništva vlade FNRJ bila je među prvim, a ujedno i najveća građevina u čijoj su gradnji učestvovali omladinci. Započeta je 1948. godine, ali je već 1950. gradnja obustavljena usled nedostatka sredstava. Radovi su nastavljeni nakon deset godina prema novom projektu koji je značajno promenio karakter zgrade. Lokalitet je dobio današnji izgled tek sa izgradnjom fontane 1965. godine. Iako se danas zove Palata Srbija, u žargonu je i dalje poznata po nazivu koji je najduže nosila – SIV (Savezno izvršno veće).

6. Hotel Jugoslavija

Iako započet 1947. godine među prvim reprezentativnim objektima, Hotel Jugoslavija otvoren je kao najmoderniji ugostiteljski objekat u Jugoslaviji tek 1969. godine. Zamišljen je na samoj obali reke pa je poseban izazov za projektante i graditelje bilo fundiranje na priobalnom i močvarnom tlu. Ubrzo po početku radova pronele su se glasine da temelji hotela tonu, ali je kasnije konstatovano da je sleganje tla bilo u skladu s procenama. Hotel i danas stoji na prvobitnim temeljima.

Foto: Muzej istorije Jugoslavije

7. Paviljoni

Foto: Muzej istorije Jugoslavije

Paviljoni su prvo planski građeno stambeno naselje na Novom Beogradu. Namenjeni su bili graditeljima Novog Beograda i radnicima obližnjih fabrika. Prvi Novobeograđani useljeni su u „Dvojku“. I danas, stanovnici ovog naselja neguju poseban „lokalpatriotizam“ i veoma su aktivni u promociji svoje zajednice. U Paviljonima se nalazi i Spomen soba posvećena graditeljima Novog Beograda.

8. Studentski grad

Foto: Muzej istorije Jugoslavije

Gradnja studentskog naselja počela je 1949, a prvi studenti uselili su se 1951. godine. S obzirom na to da je Beograd bio najveći univerzitetski centar u Jugoslaviji, studentski grad je primao najveći broj studenata u zemlji još pedesetih godina kada je završena prva etapa izgradnje. Naselje je dograđivano u nekoliko navrata.

Godine 1968. sa ovog mesta krenule su prve masovne studentske demonstracije čiji je povod, istorijskom ironijom, bio sukob između dve grupe omladinaca - graditelja Novog Beograda i studenata. Demonstracije nisu donele željene promene, ali su ipak imale značajnih implikacija po državnu politiku i jugoslovensko društvo.

9. Ulica Omladinskih brigada

Imena ulica predstavljaju diskretan i važan element kolektivnog sećanja. Kao poprište ideoloških nadigravanja, oduvek su služila za pisanje i brisanje istorije. Ulica Omladinskih brigada nikada nije menjala naziv. Ona se rasprostire od kružnog toka kod Opštine Novi Beograd do blokova na obali Save i jedna je od najvećih saobraćajnica na Novom Beogradu. 










Foto: Marija Konjikušić